Joitske Hulsebosch (56) timmert al decennia aan de weg, in de L&D wereld, als L&D Leader. Al toen ze lang in Afrika woonde voor haar werk, tientallen jaren geleden, omarmde ze het internet. Als eigenaar van Ennuonline.com en auteur van drie boeken, is zij een van de meest inspirerende professionals die blended leren elk jaar steeds meer op de kaart zet.
Foto: Joitske Hulsebosch spreekt op 'haar' event LOSmakers.
‘Hahahaha’. Zo begint ongeveer het interview met Hulsebosch, in ‘Landhuis in de Stad’ in Utrecht, om de hoek waar de L&D Leader woont. De lach is minimaal zo hard als naar haar eigen carrière wordt gevraagd. ‘Mijn carrière? Hahaha.’ Ze lacht alsof het allemaal niet zo veel voorstelt. Misschien is het valse bescheidenheid, maar daar lijkt het niet op. Het is oprechte bescheidenheid, zo’n ingetogen manier van doen die zo gangbaar is in de L&D wereld, waar ‘gewoon doen’ al gek genoeg is.
Maar haar carrière is geen sinecure. Ze studeerde tropische cultuurtechniek aan de universiteit van Wageningen. Ze werkte zo’n tien jaar in het buitenland, in Ghana, Ethiopië en Mali, niet ver van Timboektoe. In het begin, in de jaren negentig, was er voor haar als organisatie adviseur nog niet veel op internet te vinden.
Vanaf het moment dat ze online aan de slag kon, greep ze de mogelijkheden van het internet meteen aan. ‘Ik was altijd al heel erg veel met online technologie bezig. En toen kwam ik Sibrenne Wagenaar tegen, ik denk rond 2005. Wij hebben en hadden allebei een fascinatie met wat er online allemaal wel mogelijk was. Zeker het sociaal leren, van elkaar, in netwerken. Wij wilden kijken of dat online ook kon. En dat lukte! Met andere tools dan nu, maar het werkte wel.’, vertelt Hulsebosch.
Nog steeds kan de online liefhebber boos worden, van het feit dat online denken en doen in de L&D wereld nog steeds niet altijd serieus wordt genomen. ‘Zelfs nu, in 2023, denken mensen vaak: we bieden tijdens een training online wat materiaal aan. Verder niets. Online is nog steeds een ondergewaardeerd fenomeen binnen trainingen. Online leren is echt wat anders dan in een zaaltje een training geven. Online faciliteren is een vak. Het is meer dan een video delen. Het is zo’n ondergeschoven kindje, ik snap dat niet’, verzucht Hulsebosch, die niet anders weet dan dat ze online bezig is. Haar bedrijf, samen met Sibrenne Wagenaar, heet niet voor niets Ennuonline. Met dat bedrijf heeft ze al duizenden werknemers geholpen om digitaal vaardiger te worden en blended leren en sociaal leren zich eigen te maken.
'Wij zijn juist veel meer van het sociale leren'
De trainerswereld loopt achter, volgens Hulsebosch. Het model van kennisoverdracht van trainers is online heel ouderwets, volgens hele oude patronen, ziet Hulsebosch. ‘Het is nog veel: ik ga jou online vertellen hoe je moet werken. Ik ga het jou als trainer uitleggen in e-learning. We zijn nog steeds niet echt uit dat model. Terwijl je ook online juist prima sociaal kunt leren. Kijk naar alle sociale media! Sibrenne en ik zijn juist veel meer van het sociale leren en het community leren. Daar meer mee doen, is nu een logische stap, zeker omdat we binnen opleiden en ontwikkelen nog in een ouderwets kennismodel blijven hangen.’
Hulsebosch haalt een oud gezegde aan: ‘Teachers will not be overtaken by technology, but by teachers who know how to work with technology’, zo ongeveer is de quote van L&D expert George Couros.
Ze zegt: ‘Je kunt als trainer blijven zeggen: ik ben digibeet. Die ken ik zeker. Ik denk dat iedereen ze kent. Die zeggen: ik blijf lekker voor de groep staan. Ik vind dat echt niet kunnen. Er zijn zoveel mooie ontwikkelingen in ons vakgebied, zoveel verbeteringen, die moet je omarmen.’
Het gesprek met de fanatieke Hulsebosch gaat daarna uiteraard over blended leren – iets waar ze samen met Wagenaar een groot deel van hun geld mee verdienen, om bedrijven te helpen dit te integreren in hun trainingen. In 2010 zaten Wagenaar en Hulsebosch een beetje met de term ‘blended’ in hun maag.
‘Eigenlijk vonden we blended leren geen mooie term. Dat is toch letterlijk overgenomen van het Engelse blended learning. We vonden het in eerste instantie niet geschikt omdat het weinig zegt, behalve dat het een mix van elementen is’, zegt ze. ‘Langzaam kreeg het gelukkig wel de goede lading en werd het steeds meer geaccepteerd. De definitie is nog steeds een mix van online en offline elementen, dat is de ‘enge’ definitie van blended leren. Wij vinden het zelf mooier om blended leren te zien als ‘een optimale mix van allerlei leeractiviteiten’ - zo kun je bijvoorbeeld ook mixen met leren alleen, in kleine groepen, of een bredere community’.
'Dat is een bewuste keuze, om net wat voorop te blijven lopen'
Toen Hulsebosch en Wagenaar in 2008 begonnen met Ennuonline, dachten ze dat vijftien jaar later, iedereen veel verder zou zijn met online leren. Maar dat blijkt helemaal niet het geval. Blended leren, sociaal leren, al die dingen zijn nog steeds volop in ontwikkeling. ‘Het is alleen nog maar relevanter geworden. Het is iets wat juist nu heel veel werk oplevert, het staat nog meer op de agenda dan vroeger. Wij willen zelf altijd voorop blijven lopen door nieuwe ontwikkelingen altijd te omarmen. Dat is een bewuste keuze, om net wat voorop te blijven lopen. Dat is nu ook zo met ChatGPT. Daar hebben we al een MeetUp voor georganiseerd, die heel populair was.’
Foto: Joitske Hulsebosch op 'haar' LOSmakers, over o.a. blended leren.
Bij de vele bedrijven waar Wagenaar en Hulsebosch komen, verloopt het herontwerpen naar professionele blended trainingen goed. Waar organisaties vaak tegenaan lopen, is hoe ze de online leercontent gaan produceren. Want organisaties en trainers worden opeens ‘makers’ van creatieve content binnen een training - denk aan video’s, infographics of podcasts.
De hamvraag is, merkt Hulsebosch: hoe moet die online content gemaakt worden en welk niveau ambieer je? In principe zal je als bedrijf wellicht een hoger niveau nastreven, vergeleken met een individuele trainer, maar dan nog is het zo, dat je een zo’n hoog mogelijke kwaliteit wil. ‘Je ziet vaak bij organisaties dat ze vanuit het niets hele professionele elementen willen introduceren bij blended leren, met professionele filmers en cameramensen’, weet Hulsebosch.
Daar is ze eigenlijk geen voorstander van. ‘Met professionele mensen erbij in het begin van het proces kan het ook weer zorgen voor alienation, een soort vervreemding dat de training bij de docent weg wordt getrokken.’
Maar hoe moet het dan, met al die nieuwe online elementen, als je een training blended gaat maken?
‘Begin gewoon eerst lekker zelf. Dat dragen wij zelf ook uit met Ennuonline.’
Maar is dit niet wat amateuristisch? Een training moet er toch zo professioneel mogelijk uitzien?
Hulsebosch: ‘Nee. Wij zeggen: begin met content on the fly. Bedenk hierna welke content belangrijk is om door een professional te laten maken. Om anderen aan te sturen moet je ook weer hebben meegemaakt dat je zelf die online elementen die een training blended maken, hebt gemaakt. Ik denk gewoon dat er geen goed of fout is.’
Foto: Joitske Hulsebosch met Sibrenne Wagenaar. Samen vormen zij het succesvolle Ennuonline.
Elk jaar heeft Hulsebosch met Ennuonline een kerstdiner, waarin ze bespreken wat het thema van het komende jaar wordt. Dat is dit jaar ‘informeel en sociaal leren’ geworden. In het kort: de kracht van informeel leren.
‘Sociaal leren is echt een nieuwe manier van leren. Dat is met elkaar leren, collectief leren. Het is een nieuwe manier van kijken naar leren. Want wie worden er gezien als de experts? Dat zijn vaak niet de trainers. Kijk waar mensen naartoe gaan om te leren’, vertelt Hulsebosch. ‘Dat moet je goed gaan analyseren. Soms wordt er een trainer voor de klas gezet. Maar bij informeel leren gaan mensen naar iemand anders toe en die zien ze als expert. Hoe faciliteer je dan kennisdelen? Dat is echt een andere manier van kijken.’
Ze haalt social media aan. Facebook, Instagram, LinkedIn: mensen delen daar oneindig veel met elkaar, en leren van elkaar. Dáár wel, wil ze maar zeggen. ‘Dat zou dus ook met leren op het werk zo moeten. Ik merk zelf dat de ‘flipped classroom’ altijd aan slaat. Dat betekent dat mensen online informatie krijgen, voordat ze de les ingaan. Daardoor krijgt de live sessie meer waarde. Maar dat mag veel meer door elkaar lopen. Het is saai om online alleen je kennis te delen. Mensen zijn sociale wezens, die willen ook online van elkaar leren’, doceert expert Hulsebosch.
Veel van wat mensen leren via sociaal leren, blijft eigenlijk onzichtbaar. En dat is jammer. Ennuonline is initiator van de ‘LOSmakers’ (Leren en Opleiden met sociale technologie, daar staat het voor), een hechte community van echte L&D professionals, die ook veel met elkaar communiceren via o.a. Slack. Hulsebosch gelooft in community’s. ‘Maar dat moet wel een beetje in je DNA zitten. Daar leer je van. Zo las ik het boek ‘Design for how people learn’ van Julie Dirksen. Julie heeft ook een Facebookgroep, en daar discussieer je met elkaar en kun je meelezen met vragen van andere leerprofessionals. Zo ben ik ook lid geworden van een digitale community ‘Digitale fitheid’, met mensen die weer veel meer in de tech zitten. Daar leer ik weer zoveel van over heel andere dingen. Zo hoort het voor mijn gevoel te gaan.’
Donderdag 23 en vrijdag 24 maart stonden in het teken van de Develhub Develop Days, boordevol leerzame workshops en presentaties. Uiteraard was LearningStone blended van de partij, dus zowel offline…
De eerste officiële bijeenkomst van HUB Amsterdam (van Develhub en opgericht door LearningStone) bij RadarVertige was donderdag 16 maart een groot succes. Het was het eerste echte inhoudelijke…
Fiom heeft de felbegeerde Blended Learning Award gewonnen van LearningStone, en daarmee de LearningStone-blender! Fiom blinkt met haar prachtige blended leren-ontwerp echt uit, besliste de (nogal…